Η Ακρόπολη της Ονιθέ είναι ένα εξέχον χαρακτηριστικό του αρχαιολογικού χώρου, που βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της τριγωνικής πλαγιάς. Η στρατηγική της θέση, σε υψόμετρο 638 μέτρων, παρείχε επιβλητική θέα στη γύρω περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του δρόμου προς τον Άγιο Βασίλειο και της κοιλάδας που συνδέει τις επαρχίες Αγίου Βασιλείου και Αμαρίου.
Τρέχουσα Κατάσταση και Χαρακτηριστικά
Η ακρόπολη ορίζεται στα νότια από έναν απότομο γκρεμό, εξαλείφοντας την ανάγκη για οχύρωση σε αυτήν την πλευρά. Οι άλλες δύο πλευρές περικλείονται από ένα ψευδοϊσοδομικό τείχος, σχηματίζοντας ορθή γωνία με πλευρές μήκους 12 μέτρων.
Στη δυτική πλευρά, όπου βρισκόταν η πύλη, υπήρχε ένας πύργος, τώρα ελάχιστα ορατός, που έλεγχε την πρόσβαση στην ακρόπολη. Πιο δυτικά, ο βράχος έχει λαξευτεί για να σχηματίσει ένα επιμήκες άνοιγμα, που μοιάζει με κανάλι, με δάπεδο σε δύο επίπεδα και λαξευμένο στηθαίο με θέα στον γκρεμό. Αυτό το χαρακτηριστικό πιθανότατα εξυπηρετούσε αμυντικό σκοπό, ενδεχομένως ως φυλάκιο.
Ιστορία και Φάσεις
Η ακρόπολη φαίνεται να έχει υποστεί αρκετές οικοδομικές φάσεις. Η σημερινή της μορφή είναι πιθανότατα μια ανακατασκευή από την Ελληνιστική περίοδο, μια εποχή που πολλές κρητικές πόλεις ενίσχυσαν ή ξαναέχτισαν τις οχυρώσεις τους.
Η παλαιότερη οικοδομική φάση θα μπορούσε να χρονολογείται στην Υστερομινωική περίοδο (περίπου 1400 π.Χ.). Η ανακάλυψη πρωτομινωικής και υστερομινωικής κεραμικής στην ευρύτερη περιοχή υποδηλώνει την πιθανότητα ύπαρξης προϊστορικού οικισμού στην Ονιθέ. Κατά την περίοδο που ακολούθησε την πτώση των μινωικών ανακτόρων, οι εξωτερικές απειλές και οι εσωτερικές συγκρούσεις οδήγησαν τους ανθρώπους να αναζητήσουν καταφύγιο σε απομακρυσμένες, ορεινές τοποθεσίες όπως η Ονιθέ, η οποία προσέφερε φυσικές άμυνες και βασικούς πόρους όπως νερό.
Μια Στρατηγική Τοποθεσία
Η στρατηγική θέση της ακρόπολης την καθιστούσε πιθανό τόπο στρατιωτικών συγκρούσεων. Κατά τη διάρκεια των κρητικών εξεγέρσεων στη σύγχρονη εποχή (1821, 1878 και 1897), η Ονιθέ έπαιξε ενεργό ρόλο, όπως τεκμηριώνεται στην λαϊκή ποίηση. Το σύγχρονο όνομα «Ντάπια», που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την περιοχή γύρω από την ακρόπολη, αντικατοπτρίζει την ιστορική της σύνδεση με οχυρώσεις («ντάπια» που σημαίνει «οχύρωση» ή «φρούριο»).
Τοποθεσία: Βασικά Σημεία
- Περίοδος Κατασκευής: Ελληνιστική περίοδος (πιθανή ανακατασκευή), ενδεχομένως με παλαιότερες φάσεις που χρονολογούνται στην Υστερομινωική περίοδο.
- Τοποθεσία: Υψηλότερο σημείο του οροπεδίου της Ονιθέ (υψόμετρο 638 μέτρα).
- Διαστάσεις: Το τείχος που περικλείει σχηματίζει ορθή γωνία με πλευρές 12 μέτρων.
- Ιστορική Σημασία: Χρησίμευε ως στρατηγική αμυντική θέση, με θέα σε βασικά περάσματα και ελέγχοντας την πρόσβαση στον οικισμό.
- Τρέχουσα Κατάσταση: Μερικώς διατηρημένη, με ορατά τείχη και ίχνη πύργου. Η νότια πλευρά ορίζεται από φυσικό γκρεμό.
Η Ακρόπολη της Ονιθέ παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο της στρατηγικής σημασίας και της ανθεκτικότητας αυτού του αρχαίου κρητικού οικισμού. Τα καλά διατηρημένα χαρακτηριστικά της προσφέρουν μια απτή σύνδεση με τις αμυντικές ανάγκες και τις στρατιωτικές πραγματικότητες του παρελθόντος.
Βιβλιογραφία
- Κ. Ψαρουδάκης, Αρχαιολογία Online
- Ν. Πλάτων, 1956, «Ανασκαφή Ονιθέ Γουλεδιανών Ρεθύμνης», Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας, σσ. 378-382.
